لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ به طور گسترده ای در سیستم های صنعتی استفاده می شود که هم مقاومت مکانیکی و هم مقاومت در برابر رسانه های خورنده مورد نیاز است. مقاومت در برابر خوردگی آن در درجه اول از محتوای کروم موجود در آلیاژ ناشی می شود که یک لایه نازک اکسید غیرفعال را روی سطح تشکیل می دهد. این فیلم به عنوان یک مانع عمل می کند که تعامل بین فلز و مواد خورنده را کاهش می دهد. هنگامی که اکسیژن در محیط وجود دارد، لایه غیرفعال می تواند در صورت آسیب دیدن توسط عوامل مکانیکی یا شیمیایی، خود ترمیم شود. گریدهای مختلف فولاد ضد زنگ بسته به محیط، درجه حرارت، سطوح کلرید و pH محیط، درجات مختلفی از محافظت را ارائه می دهند.
فیلم منفعل روی الف لوله ریخته گری فولاد ضد زنگ معمولاً از اکسید کروم تشکیل شده است. محتوای کروم، معمولا کمتر از 10.5٪، تشکیل طبیعی این لایه محافظ را ترویج می کند. نیکل، مولیبدن و نیتروژن را می توان برای افزایش ویژگی های غیرفعال سازی اضافه کرد. هرچه فیلم غیرفعال پایدارتر باشد، در شرایط مختلف مقاومت در برابر خوردگی بهتر است. با این حال، رسانههای خاصی مانند غلظتهای بالای یونهای کلرید یا اسیدهای قوی میتوانند به این لایه آسیب بزنند یا به آن نفوذ کنند و منجر به خوردگی موضعی یا تخریب سریعتر شوند. عملکرد طولانی مدت لوله به تعامل بین عناصر آلیاژی آن و محیط شیمیایی که با آن مواجه می شود بستگی دارد.
چندین شرایط عملیاتی و محیطی بر عملکرد لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ در طول زمان تأثیر می گذارد. دما یکی از عواملی است که می تواند سرعت واکنش های شیمیایی را تسریع کند و لایه غیرفعال را کمتر پایدار کند. سطوح کلرید نیز بر تمایل به خوردگی حفره ای و شکافی تأثیر می گذارد. هنگامی که اکسیژن محدود است، لایه غیرفعال ممکن است به سرعت پس از آسیب اصلاح نشود و احتمال حمله موضعی افزایش یابد. ویژگی های جریان محیط، وجود ذرات جامد و سطح تمیز کردن یا نگهداری می تواند بر طول عمر لوله تأثیر بگذارد. به طور کلی، درک تعامل بین ترکیب و محیط برای انتخاب درجه مناسب ضروری است.
لوله ریخته گری فولاد ضد زنگ بسته به شرایط عملیاتی ممکن است با اشکال مختلفی از خوردگی مواجه شود. خوردگی یکنواخت بر کل سطح در معرض با سرعت نسبتا ثابتی تأثیر می گذارد و معمولاً در اسیدهای ضعیف تر یا محلول های قلیایی ملایم رخ می دهد. خوردگی حفره ای در حضور کلریدها ایجاد می شود و می تواند حفره های عمیق و موضعی ایجاد کند که یکپارچگی سازه را تهدید می کند. خوردگی شکافی معمولاً در شکافهای باریک یا مناطقی با جریان سیال محدود رخ میدهد و دسترسی به اکسیژن را کاهش میدهد و بر توانایی لایه غیرفعال برای بازیابی تأثیر میگذارد. ترک خوردگی تنشی ممکن است تحت تنش کششی و قرار گرفتن در معرض عوامل شیمیایی خاص رخ دهد که بر عملکرد مکانیکی قطعه تأثیر می گذارد. اگر ماده در معرض دماهایی قرار گیرد که منجر به بارش کاربید کروم در امتداد مرزهای دانه می شود، خوردگی بین دانه ای می تواند ایجاد شود. هر نوع خوردگی نیاز به توجه به ترکیب، دما و طراحی عملیاتی دارد.
چندین گرید از فولاد ضد زنگ برای تولید لوله های ریخته گری استفاده می شود که هر کدام دارای استحکام خاصی در محیط های خاص هستند. گریدهایی مانند 304 و 316 جزو پرکاربردترین ها هستند، در حالی که آلیاژهای دوبلکس مزایای بیشتری در کاربردهای غنی از کلرید ارائه می دهند. جدول زیر یک مقایسه کلی بین برخی از گریدهای رایج و مشخصات مقاومت معمولی آنها را نشان می دهد.
| درجه فولاد ضد زنگ | عناصر آلیاژی اصلی | مقاومت در برابر خوردگی | برنامه های کاربردی معمولی |
|---|---|---|---|
| 304 | کر، نی | مقاومت عمومی خوب، مناسب برای اسیدهای ملایم و محیط های قلیایی | تامین آب، فرآوری مواد غذایی، مواد شیمیایی ملایم |
| 316 | کر، نی, Mo | مقاومت در برابر کلریدها و اسیدها در مقایسه با 304 افزایش یافته است | محیط های دریایی، محلول های اسیدی، مخازن شیمیایی |
| دوبلکس 2205 | کر، نی, Mo, N | مقاومت بالاتر در برابر ترک خوردگی حفره ای و تنشی | نفت و گاز، سکوهای دریایی، رسانه های کلرید بالا |
لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ می توانند در طیف وسیعی از رسانه ها، از آب شیرین و فاضلاب گرفته تا محلول های شیمیایی تهاجمی، کار کنند. در شرایط قلیایی ملایم، به طور کلی عملکرد پایدار را حفظ می کند، در حالی که محیط های آب خنثی اجازه می دهد تا لایه غیرفعال با حداقل خطر خوردگی یکنواخت حفظ شود. در محیط های اسیدی، مقاومت بر اساس غلظت و دما متفاوت است. به عنوان مثال، اسید سولفوریک رقیق شده ممکن است با درجه های خاصی قابل تحمل باشد، در حالی که اسید هیدروکلریک قوی می تواند خطر بیشتری ایجاد کند. محیطهایی با محتوای کلرید بالا، مانند آب دریا یا آب نمکهای فرآیندی خاص، ممکن است به گریدهای حاوی مولیبدن یا ساختارهای دوبلکس نیاز داشته باشند. وجود نفت، هیدروکربن ها یا اسیدهای غیر اکسید کننده در صنایع شیمیایی و پتروشیمی نیز با انتخاب گرید مناسب قابل مدیریت است.
مقاومت در برابر خوردگی لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ با تغییرات pH و دما تغییر می کند. برای محیط های خنثی یا کمی قلیایی با دمای متوسط، لایه غیرفعال پایدار می ماند. هنگامی که محیط اسیدی می شود، نزدیک یا کمتر از pH 3، در صورتی که آلیاژ فاقد مولیبدن یا کروم کافی باشد، لایه محافظ ممکن است تخریب شود. دمای بالا سرعت حمله را به ویژه در محیطهای پر کلرید تسریع میکند و به طور بالقوه یکپارچگی فلز را سریعتر از دماهای پایینتر به خطر میاندازد. در بسیاری از صنایع، روش های عملیاتی شامل کنترل pH یا استفاده از بازدارنده های خوردگی برای کاهش خطر است. نظارت بر محدوده دما و اطمینان از ماندن آن در محدوده های توصیه شده به حفظ مقاومت پایدار در طول زمان کمک می کند.
در محیط های تصفیه آب و فاضلاب، لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ اغلب به دلیل مقاومت آن در برابر رطوبت، فعالیت بیولوژیکی و نمک های محلول انتخاب می شود. آب خنثی معمولاً به حفظ لایه غیرفعال کمک می کند، در حالی که قرار گرفتن دوره ای در معرض عوامل تمیز کننده یا ضد عفونی کننده ها ممکن است پتانسیل خوردگی موضعی را افزایش دهد. سیستمهای فاضلابی که حاوی کلرید، سولفید یا سایر ترکیبات هستند ممکن است به درجههایی با مقاومت قویتر نیاز داشته باشند. طول عمر لوله هم به فرکانس مراحل شستشو و هم به ترکیب آلیاژ لوله بستگی دارد. بسیاری از تأسیسات شهری برای حفظ تعادل pH و کاهش خطر ایجاد حفره و خوردگی تحت تأثیر میکروبیولوژیک به روشهای نظارتی متکی هستند.
صنایعی که اسیدها، قلیایی ها یا حلال های تهاجمی را مدیریت می کنند، اغلب از لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ برای ساده سازی تعمیر و نگهداری و کاهش خطر نشت استفاده می کنند. در فرآوری شیمیایی، مقاومت در برابر خوردگی به غلظت و نوع مواد شیمیایی موجود بستگی دارد. اسیدهای ملایم مانند اسید استیک ممکن است با درجه های آلیاژ پایین تر قابل کنترل باشند، در حالی که محلول های با غلظت بالاتر یا محیط های مخلوط ممکن است به آلیاژهای غنی شده با مولیبدن نیاز داشته باشند. محیط های نفت و گاز می توانند یون های کلرید، سولفید هیدروژن و دمای بالا را وارد کنند که لایه غیرفعال را به چالش می کشد. انتخاب گرید دوبلکس می تواند در کاهش ترک خوردگی و حفره خوردگی ناشی از تنش موثر باشد. شکل ریخته گری لوله نیز باید در نظر گرفته شود، زیرا کیفیت ریخته گری بر روی سطح و قابلیت اطمینان سازه تأثیر می گذارد.
محیط های دریایی ترکیبی از رطوبت غنی از کلرید، اسپری نمک و گاهی اوقات دماهای نوسان دارند. در این تنظیمات، عملکرد لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ به شدت به ترکیب آلیاژ بستگی دارد. فولاد ضد زنگ 304 حفاظت اولیه را فراهم می کند اما اغلب در معرض خطر بیشتری برای سوراخ شدن است. فولاد ضد زنگ 316، با مولیبدن اضافه شده، مقاومت بهتری را ارائه می دهد، اگرچه تماس مداوم با آب شور ممکن است در صورت آسیب دیدن لایه غیرفعال، حمله موضعی ایجاد کند. فولادهای ضد زنگ دوبلکس معمولاً در مناطقی با قرار گرفتن مکرر در معرض غلظت بالای کلرید مزیتی را ایجاد می کنند. انتخاب درجه نیز بر فرکانس نگهداری تأثیر می گذارد، زیرا سطوح را می توان تمیز یا شست و شو داد تا رسوبات نمک را از بین برده و از خراب شدن فیلم جلوگیری شود.
سیالات با سرعت بالا، مواد جامد معلق یا جریان متلاطم می توانند باعث فرسایش - خوردگی در لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ شوند. هنگامی که فیلم محافظ سریعتر از آنچه که می تواند اصلاح شود فرسوده می شود، فلز ممکن است سایش سریع نشان دهد. سیستمهایی که دوغابها یا محیطهای ساینده را حمل میکنند باید سختی سطح و انتخاب آلیاژ را برای کنترل اثر فرسایش ارزیابی کنند. حذف تدریجی لایه غیرفعال همچنین خطر خوردگی موضعی را افزایش می دهد زیرا سطوح فلزی خام در معرض یون های خورنده باقی می مانند. طراحی مسیرهای جریان که تلاطم را به حداقل می رساند و تمیز کردن یا تخلیه رسوبات می تواند خطر فرسایش- خوردگی را کاهش دهد. بازرسی منظم به تشخیص تغییرات در ضخامت دیوار یا نشانههای حفرههای موضعی کمک میکند.
مقاومت به خوردگی لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ اغلب از طریق آزمایش های استاندارد شده مانند تست های مقاومت حفره ای در محیط های کلرید ارزیابی می شود. مراجع صنعت، از جمله NACE و ASTM، به تعیین محدودیت های قابل قبول برای رسانه های خاص کمک می کند. تجربه عملی از محلهای نصب راهنمایی میکند که کدام درجهها در شرایط خاص به طور قابل اعتماد عمل میکنند. به عنوان مثال، برخی از فرآیندها ممکن است تنها به 304 نیاز داشته باشند که محیط ملایم باشد، در حالی که برخی دیگر در صورت مواجهه مداوم با مواد شیمیایی تهاجمی، نیاز به 2205 دوبلکس دارند. ایجاد تعادل صحیح بین هزینه آلیاژ و حفاظت در برابر خوردگی بخشی معمولی از انتخاب مواد در زمینه های شیمیایی، پتروشیمی، دریایی و تصفیه آب است.
لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ زمانی که به درستی با محیط خود مطابقت داشته باشند و با روش های نگهداری مناسب پشتیبانی شوند، می توانند عمر طولانی داشته باشند. بازرسیهای منظم میتواند نشانههای اولیه خوردگی حفرهای یا شکافی را شناسایی کند و اقدامات اصلاحی را قبل از وقوع آسیب عمیق ممکن میسازد. پوششها یا آسترهای محافظ ممکن است برای محیطهای خشنتر در نظر گرفته شوند، اگرچه لایه غیرفعال اغلب هنگام استفاده از درجه فولاد ضد زنگ صحیح مقاومت کافی را ایجاد میکند. اگر رسوبات، باقیماندهها یا رسوبها جمع شوند، میتوانند مواد خورنده را در برابر فلز به دام بیاندازند و به مرور زمان لایه محافظ را تجزیه کنند. پروتکل های تمیز کردن، نظارت بر عملکرد، و مدیریت شیمی سیالات به افزایش عمر سرویس و کاهش ریسک عملیاتی کمک می کند.
جدول زیر محیط های رایج رسانه و مناسب بودن کلی انواع لوله های ریخته گری فولاد ضد زنگ را خلاصه می کند. این بررسی اجمالی راهنمایی برای انتخاب اولیه ارائه میکند و تشخیص میدهد که شرایط خاص سایت ممکن است به تجزیه و تحلیل دقیقتری نیاز داشته باشد.
| محیط رسانه | تناسب درجه معمولی | ملاحظات کلیدی |
|---|---|---|
| آب شیرین / pH خنثی | 304، 316 | حداقل کلرید، فیلم غیرفعال پایدار |
| دریایی / کلرید بالا | 316، دوبلکس 2205 | کنترل خوردگی حفره و شکاف |
| اسیدهای ملایم (به عنوان مثال استیک) | 304، 316 | محدودیت دما و غلظت |
| اسیدهای قوی | 316، دوبلکس 2205 | خطر خوردگی موضعی بالقوه |
| محلول های قلیایی | 304، 316 | حضور اکسیژن به فیلم غیرفعال کمک می کند |
| نفت و گاز | 316، دوبلکس 2205 | کلریدها، H2S، دمای بالا |